رژیمهای غذایی کوتاهمدت و با وعده کاهش وزن سریع، همواره مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفتهاند. در این میان، “رژیم کانادایی” با دورههای مشخص 13 یا 15 روزه خود، به عنوان یکی از این برنامههای غذایی سریع الاثر شناخته میشود. اما سوال اینجاست که رژیم کانادایی دقیقاً چیست؟ چه اصولی بر آن حاکم است و آیا واقعاً میتواند راه حلی پایدار برای کاهش وزن و حفظ سلامتی باشد؟
در این مقاله، ما قصد داریم تا با بررسی جامع رژیم کانادایی، بررسی دورههای رژیم کانادیی 15 روزه اصل و 13 روزه، به مزایا و معایب احتمالی آن پرداخته و نگاهی واقعبینانه به کارایی و پایداری آن داشته باشیم. لازم به ذکر است که قبل از اتخاذ هرگونه رژیم غذایی، به ویژه رژیمهای محدود کننده، مشورت با متخصصین تغذیه و پزشکان از اهمیت ویژهای برخوردار است.
رژیم کانادایی چیست؟
رژیم کانادایی بر پایه محدودیت شدید کالری و مصرف انتخابی برخی گروههای غذایی در یک بازه زمانی کوتاه (13 یا 15 روز) استوار است. هدف اصلی این رژیم، ایجاد یک کسری کالری قابل توجه در بدن به منظور تحریک کاهش وزن سریع عنوان میشود.
اصول کلی رژیم کانادایی بر چه پایه ای است؟
اصول کلی رژیم کانادایی معمولاً شامل موارد زیر است:
- محدودیت شدید کالری: میزان کالری دریافتی روزانه در این رژیم به طور قابل توجهی کاهش مییابد.
- تاکید بر مصرف پروتئین: اغلب، منابع پروتئینی کمچرب مانند گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی و تخممرغ و کینوا در برنامه غذایی گنجانده میشوند.
- محدودیت در مصرف کربوهیدراتها: مصرف کربوهیدراتها، به ویژه کربوهیدراتهای فرآوری شده و قندهای ساده، به شدت محدود میشود.
- مصرف محدود چربیها: میزان چربیهای دریافتی نیز معمولاً پایین است.
- برنامه غذایی ثابت و تکراری: برنامه غذایی در طول دوره 13 یا 15 روزه اغلب ثابت است و تنوع غذایی بسیار محدودی دارد.
به طور کلی، تفاوتهای اصلی بین نسخههای 13 و 15 روزه رژیم کانادایی ممکن است در جزئیات برنامه غذایی روزانه و احتمالاً در میزان محدودیت برخی مواد غذایی باشد. با این حال، هسته اصلی هر دو نسخه بر پایه محدودیت شدید کالری و تمرکز بر پروتئین استوار است.
کسری کالری=کالری مصرفی روزانه−کالری دریافتی روزانه
همچنین باید بدانید که طبق تحقیقات متخصصان رژیمهای غذایی کوتاهمدت با محدودیت شدید کالری میتوانند در ابتدا منجر به کاهش وزن سریعی شوند، اما اغلب به دلیل عدم تعادل غذایی و دشواری در پیروی طولانیمدت، پایدار نیستند و میتوانند با عوارض جانبی همراه باشند.
برنامه غذایی رژیم کانادایی
در این بخش، نمونههایی از برنامههای غذایی رایج برای رژیم کانادایی در دورههای 13 و 15 روزه ارائه میشود. لازم به ذکر است که این برنامهها ممکن است بسته به منابع مختلف، اندکی متفاوت باشند، اما اصول کلی محدودیت کالری و تاکید بر پروتئین در آنها حفظ میشود.
نمونه رژیم کانادایی 13 روزه
- روز اول رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر
ناهار: 2 عدد تخممرغ آبپز، اسفناج پخته شده، 1 عدد گوجهفرنگی
شام: 1 عدد استیک (حدود 200 گرم)، سالاد کاهو یا سالاد کینوا و کرفس با آبلیمو
- روز دوم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر، 1 عدد نان تست کامل
ناهار: 1 عدد تخممرغ آبپز، 1 عدد گوجهفرنگی
شام: 1 عدد استیک (حدود 200 گرم)، سالاد کینوا با روغن زیتون و سرکه
- روز سوم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر، چای سبز
ناهار: اسفناج پخته شده، 1 عدد گوجهفرنگی، 1 عدد میوه (سیب یا پرتقال)
شام: 2 عدد تخممرغ آبپز، سالاد کاهو و خیار با آبلیمو
- روز چهارم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر، 1 عدد نان تست کامل
ناهار: 1 عدد تخممرغ آبپز، 1 عدد هویج پخته شده
شام: 250 گرم پنیر کاتیج کمچرب، 1 عدد گوجهفرنگی
- روز پنجم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر
ناهار: ماهی آبپز یا کبابی (حدود 150 گرم) با آبلیمو
شام: 1 عدد استیک (حدود 200 گرم)، سالاد کاهو و کلم بروکلی با آبلیمو
- روز ششم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر، 1 عدد نان تست کامل
ناهار: مرغ آبپز یا کبابی (حدود 150 گرم) با سالاد کینوا
شام: 2 عدد تخممرغ آبپز، 1 عدد هویج پخته شده
- روز هفتم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر
ناهار: 1 عدد میوه (سیب یا پرتقال)
شام: شام دلخواه (با رعایت محدودیت کالری)
- روز هشتم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر
ناهار: 2 عدد تخممرغ آبپز، اسفناج پخته شده، 1 عدد گوجهفرنگی
شام: 1 عدد استیک (حدود 200 گرم)، سالاد کاهو و کرفس با آبلیمو
- روز نهم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر، 1 عدد نان تست کامل
ناهار: 1 عدد تخممرغ آبپز، 1 عدد گوجهفرنگی
شام: 1 عدد استیک (حدود 200 گرم)، سالاد کینوا با روغن زیتون و سرکه
- روز دهم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر
ناهار: اسفناج پخته شده، 1 عدد گوجهفرنگی، 1 عدد میوه (سیب یا پرتقال)
شام: 2 عدد تخممرغ آبپز، سالاد کاهو و خیار با آبلیمو
- روز یازدهم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر، 1 عدد نان تست کامل
ناهار: اسفناج پخته شده، 1 عدد گوجهفرنگی، 1 عدد میوه (سیب یا پرتقال)
شام: 2 عدد تخممرغ آبپز، سالاد کاهو و خیار با آبلیمو
- روز دوازدهم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر
ناهار: ماهی آبپز یا کبابی (حدود 150 گرم) با آبلیمو
شام: 1 عدد استیک (حدود 200 گرم)، سالاد کاهو و کلم بروکلی با آبلیمو
- روز سیزدهم رژیم کانادایی
صبحانه: قهوه یا چای بدون شکر، 1 عدد نان تست کامل
ناهار: مرغ آبپز یا کبابی (حدود 150 گرم) با سالاد کینوا
شام: شام دلخواه (با رعایت محدودیت کالری)
میتوانید به جای نان تست از کینوا یا نان پخته شده با آرد کینوا و یا حتی آرد سبوس دار نیز استفاده کنید.
نمونه رژیم کانادایی 15 روزه
برنامه 15 روزه اغلب مشابه برنامه 13 روزه است، با این تفاوت که ممکن است دو روز پایانی شامل تکرار برخی از وعدههای غذایی روزهای قبل یا افزودن محدود برخی میوهها و سبزیجات با کالری پایین باشد. به طور کلی، ساختار اصلی و محدودیتهای غذایی در هر دو دوره مشابه است.
همانطور که مشاهده میشود، این برنامههای غذایی دارای تنوع بسیار محدودی هستند و بر مصرف پروتئین و سبزیجات با کالری پایین تاکید دارند. استفاده از چربیها و کربوهیدراتها به حداقل رسیده است. همچنین شما میتوانید به جای کربوهیدرات هایی مانند نان و برنج و ماکارونی از کینوا استفاده کنید. خواص کینوا باعث میشود تا این ماده یک ابرغذا شناخته شود و جایگزین عالی و خوبی برای برنج، ذرت و نان شود.
مزایای رژیم کانادایی
- کاهش وزن سریع در مدت زمان کوتاه
به دلیل محدودیت شدید کالری، بیشتر افرادی که این رژیم را دنبال میکنند، در طول دوره 13 یا 15 روزه شاهد کاهش وزن قابل توجهی خواهند بود. این کاهش وزن اولیه میتواند انگیزه بخش باشد. مکانیسم اصلی این کاهش وزن، ایجاد کسری کالری است که بدن را مجبور به استفاده از ذخایر چربی برای تامین انرژی میکند. همچنین، کاهش مصرف کربوهیدرات میتواند منجر به کاهش احتباس آب در بدن و در نتیجه کاهش وزن سریعتر در روزهای ابتدایی شود.
- ایجاد محدودیت کالری و کمک به کسری کالری
رژیم کانادایی به طور خودکار منجر به کاهش چشمگیر میزان کالری دریافتی روزانه میشود. این امر، همانطور که اشاره شد، اساسیترین اصل برای کاهش وزن است. با مصرف کالری کمتر از میزان سوزانده شده توسط بدن، بدن به تدریج از ذخایر انرژی خود استفاده میکند.
- تمرکز بر مصرف برخی گروههای غذایی (مانند پروتئین)
گنجاندن منابع پروتئینی در وعدههای غذایی میتواند به حفظ توده عضلانی در طول دوره کاهش وزن کمک کند. پروتئین همچنین خاصیت سیرکنندگی بالایی دارد و میتواند به کاهش احساس گرسنگی کمک کند، هرچند به دلیل محدودیت کلی کالری، این اثر ممکن است به طور کامل مشهود نباشد.
- ساختار مشخص و محدود
برنامه غذایی رژیم کانادایی معمولاً ساختار مشخص و محدودی دارد. این امر میتواند برای افرادی که ترجیح میدهند یک برنامه غذایی واضح و بدون نیاز به تصمیمگیریهای پیچیده داشته باشند، جذاب باشد. پیروی از یک برنامه غذایی از پیش تعیین شده میتواند از وسوسه مصرف غذاهای ناسالم جلوگیری کند.
طبق بیانات و تجربه خانم احمدی 35 ساله از گرگان، اینگونه گزارش میدهد که پس از 13 روز پیروی از رژیم کانادایی، حدود 5 کیلوگرم وزن کم کرده و احساس سبکی بیشتری داشته است. او معتقد است که ساختار مشخص رژیم به او کمک کرده تا به برنامه غذایی پایبند بماند.
معایب و عوارض رژیم کانادایی
در کنار مزایای مطرح شده، رژیم کانادایی با معایب و عوارض قابل توجهی نیز همراه است که توجه به آنها از اهمیت بالایی برخوردار است:
- کمبود مواد مغذی ضروری به دلیل محدودیت تنوع غذایی
برنامه غذایی رژیم کانادایی بسیار محدود است و فاقد تنوع کافی در گروههای غذایی اصلی میباشد. این محدودیت میتواند منجر به کمبود ویتامینها، مواد معدنی و فیبر مورد نیاز بدن شود. دریافت ناکافی این مواد مغذی ضروری میتواند عملکرد سیستم ایمنی را تضعیف کرده، سطح انرژی را کاهش دهد و به بروز مشکلات سلامتی دیگر منجر شود.
- احساس گرسنگی و ضعف ناشی از کاهش کالری شدید
کاهش چشمگیر کالری دریافتی میتواند منجر به احساس مداوم گرسنگی، ضعف، سرگیجه و کاهش سطح انرژی شود. بدن برای انجام فعالیتهای روزمره به میزان مشخصی کالری نیاز دارد و دریافت کالری بسیار کم میتواند عملکرد طبیعی بدن را مختل کند. اگر از رژیم کانادایی پیروی میکنید و دچار ضعف شدید شدید، میتوانید از میان وعده رژیمی به طور محدود و در مواقع ضروری نیز استفاده کنید. استفاده از میان وعده های بدون قند و بر اساس کینوا یک گزینه عالی است.
- احتمال بازگشت وزن پس از پایان رژیم (اثر یویو)
رژیمهای غذایی بسیار محدود کننده مانند رژیم کانادایی معمولاً راه حلهای پایدار برای کاهش وزن نیستند. پس از پایان دوره رژیم و بازگشت به روال غذایی سابق، احتمال بازگشت وزن از دست رفته بسیار بالا است. این چرخه کاهش و افزایش وزن (اثر یویو) میتواند برای سلامت متابولیک بدن مضر باشد.
- عوارض جانبی مانند سردرد، خستگی، تحریکپذیری و مشکلات گوارشی
محدودیتهای غذایی و کاهش کالری شدید میتواند منجر به بروز عوارض جانبی مختلفی از جمله سردرد، خستگی مفرط، تحریکپذیری، تغییرات خلق و خو، یبوست یا سایر مشکلات گوارشی شود.
- هشدار در مورد منع مصرف این رژیم برای افراد با شرایط پزشکی خاص
رژیم کانادایی به دلیل محدودیتهای شدید، برای افراد مبتلا به بیماریهای قلبی، دیابت، مشکلات کلیوی، زنان باردار و شیرده، افراد مسن و کودکان به هیچ عنوان توصیه نمیشود و میتواند برای سلامتی آنها خطرناک باشد. همچنین، افرادی که سابقه اختلالات خوردن دارند نیز باید از این نوع رژیمها اجتناب کنند.
آیا رژیم کانادایی راه حل پایدار برای کاهش وزن است؟
با وجود کاهش وزن سریعی که ممکن است در اثر پیروی از رژیم کانادایی حاصل شود، این رژیم به عنوان یک راه حل پایدار برای کاهش وزن بلندمدت و حفظ سلامتی در نظر گرفته نمیشود. دلایل متعددی برای این امر وجود دارد:
- عدم آموزش عادات غذایی سالم
رژیم کانادایی یک برنامه غذایی موقت و محدود است و هیچ گونه آموزشی در زمینه انتخابهای غذایی سالم، کنترل حجم وعدهها و درک نیازهای تغذیهای بدن ارائه نمیدهد. پس از پایان رژیم، فرد به احتمال زیاد به الگوهای غذایی قبلی خود باز خواهد گشت و وزن از دست رفته را دوباره به دست خواهد آورد.
- محدودیت شدید و دشواری در پیروی طولانیمدت
ماهیت بسیار محدود کننده رژیم کانادایی، پیروی از آن را برای مدت طولانی دشوار و طاقتفرسا میکند. احساس محرومیت و گرسنگی مداوم میتواند منجر به دلسردی و ترک رژیم شود.
عدم توجه به جنبههای رفتاری و روانشناختی غذا خوردن: کاهش وزن موفقیتآمیز و پایدار نیازمند تغییر در نگرش و رفتار فرد نسبت به غذا خوردن است. رژیم کانادایی صرفاً بر محدودیتهای غذایی تمرکز دارد و به عوامل روانشناختی مانند استرس، عادات غذایی ناسالم و ارتباط عاطفی با غذا توجهی نمیکند.
- تاکید بر کاهش وزن سریع به جای تغییر سبک زندگی
تمرکز اصلی رژیم کانادایی بر کاهش وزن سریع در یک بازه زمانی کوتاه است، در حالی که کاهش وزن سالم و پایدار نیازمند تغییر تدریجی در سبک زندگی، شامل رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم است.
احتمال از دست دادن توده عضلانی:
کاهش کالری شدید بدون برنامه ورزشی مناسب و دریافت کافی پروتئین (که در رژیم کانادایی تضمین شده نیست) میتواند منجر به از دست دادن بخشی از توده عضلانی شود. از دست دادن عضله متابولیسم پایه بدن را کاهش میدهد و بازگشت وزن را پس از پایان رژیم تسهیل میکند.
البته میتوان زیر نظر مربی یک ورزش مناسب با سن و شرایط بدنی خود برای خود انتخاب کنید.
جایگزینهای سالمتر برای رژیم کانادایی
به جای تکیه بر رژیمهای غذایی کوتاه مدت و بسیار محدود کننده مانند رژیم کانادایی، رویکردهای سالمتر و پایدارتری برای کاهش وزن و حفظ سلامتی وجود دارند که بر تغییر سبک زندگی و ایجاد عادات غذایی درست تمرکز دارند:
- مراجعه به متخصص تغذیه
بهترین راه برای داشتن یک برنامه غذایی مناسب و موثر، مراجعه به یک متخصص تغذیه است. متخصص تغذیه با ارزیابی وضعیت سلامتی، سبک زندگی و ترجیحات غذایی شما، یک برنامه غذایی شخصیسازی شده و متعادل را طراحی میکند که به تدریج منجر به کاهش وزن سالم و پایدار شود.
- تاکید بر اهمیت مصرف متعادل تمام گروههای غذایی
یک رژیم غذایی سالم باید شامل مقادیر مناسبی از تمام گروههای غذایی اصلی (کربوهیدراتهای پیچیده، پروتئینهای کمچرب، چربیهای سالم، میوهها و سبزیجات) باشد تا نیازهای تغذیهای بدن را به طور کامل تامین کند.
- نقش فعالیت بدنی منظم در کاهش وزن و حفظ سلامتی
ترکیب رژیم غذایی سالم با فعالیت بدنی منظم نه تنها به افزایش کالری سوزی و کاهش وزن کمک میکند، بلکه فواید بیشماری برای سلامت جسمی و روانی دارد. هدف قرار دادن حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در هفته توصیه میشود.
- اهمیت صبر و استمرار در مسیر کاهش وزن سالم
کاهش وزن سالم و پایدار یک فرآیند تدریجی است و نیازمند صبر و استمرار است. هدفگذاری برای کاهش وزن تدریجی (حدود 0.5 تا 1 کیلوگرم در هفته) میتواند به حفظ انگیزه و جلوگیری از بازگشت وزن کمک کند.
- توجه به حجم وعدههای غذایی و کنترل کالری دریافتی
یادگیری نحوه کنترل حجم وعدههای غذایی و آگاهی از میزان کالری موجود در مواد غذایی مختلف، نقش مهمی در مدیریت وزن دارد. استفاده از بشقابهای کوچکتر و توجه به سیگنالهای گرسنگی و سیری بدن میتواند مفید باشد.
- مدیریت استرس و خواب کافی
استرس و کمبود خواب میتوانند بر هورمونهای تنظیم کننده اشتها تاثیر گذاشته و منجر به افزایش وزن شوند. مدیریت استرس از طریق تکنیکهای آرامسازی و داشتن خواب کافی (7-9 ساعت در شب) برای حفظ وزن سالم ضروری است.
- رژیم های دیگر
علاوه بر رژیم غذایی کانادایی، رژیم های دیگر مانند رژیم لاغری ارتشی، رژیم مدیترانه ای، رژیم کتوژنیک، رژیم لاغری PSS، رژیم جنرال موتورز، رژیم فستینگ، رژیم تخم مرغ، رژیم اتیکنز، رژیم پالئو و … نیز هستند که شما میتوانید از آنها استفاده کنید. البته هر رژیم باید باتوجه به شرایط بدنی و جسمی فرد مورد استفاده قرار گیرد.
در رژیم غذایی سالم باید موارد زیر را در نظر بگیرید!
- مصرف مقدار کافی آب در طول روز.
- انتخاب غذاهای فرآوری نشده و کامل به جای غذاهای آماده و فست فود. شما میتوانید در آشپزخانه کینوفیت با رژیمی و خوشمزه ترین غذاها آشنا شوید.
- افزایش مصرف میوهها و سبزیجات در وعدههای غذایی.
- انتخاب منابع پروتئینی کمچرب مانند مرغ، ماهی، حبوبات و توفو.
- استفاده از غلات کامل مانند نان و برنج قهوهای به جای غلات تصفیه شده.
- محدود کردن مصرف قند، نمک و چربیهای ناسالم.
- توجه به برچسبهای مواد غذایی و انتخاب محصولات با قند، نمک و چربی کمتر.
- غذا خوردن با آگاهی و اجتناب از خوردن در هنگام تماشای تلویزیون یا کار با تلفن.
نتیجهگیری
رژیم کانادایی، با وعده کاهش وزن سریع در یک دوره کوتاه 13 یا 15 روزه، ممکن است در ابتدا برای برخی افراد جذاب به نظر برسد. این رژیم بر پایه محدودیت شدید کالری و مصرف انتخابی برخی گروههای غذایی استوار است و میتواند منجر به کاهش وزن قابل توجهی در مدت زمان کوتاه شود. با این حال، بررسی دقیقتر نشان میدهد که این رویکرد با معایب و عوارض جانبی احتمالی متعددی همراه است. محدودیت شدید تنوع غذایی میتواند منجر به کمبود مواد مغذی ضروری، احساس گرسنگی و ضعف، و احتمال بالای بازگشت وزن پس از پایان رژیم شود. علاوه بر این، رژیمهای بسیار محدود کننده مانند رژیم کانادایی، راهکارهای پایدار برای کاهش وزن بلندمدت و حفظ سلامتی محسوب نمیشوند و بر آموزش عادات غذایی سالم و تغییر سبک زندگی تمرکز ندارند.