حساسیت به گلوتن به یک چالش بزرگ و ناشناخته در دنیای تغذیه تبدیل شده است. گلوتن یک پروتئین مفید در غلاتی نظیر گندم، جو، سیب زمینی و… است. بیماری حساسیت به گلوتن به بیماریهای گوارشی و سردردهای شدید؛ زندگی شما را تحت تاثیر قرار خواهد داد. این بیماری با سلیاک تفاوت دارد؛ اما با اصلاح عادتهای غذایی و تغییرات کلی در مصرف غلات قابل کنترل است.
اهمیت این بیماری به قدری است که در جوامع امروز اغلب افراد به دنبال مصرف غذاهای بدون گلوتن هستند. در نهایت افراد دچار این حساسیت به دنبال بهترین مواد غذایی جایگزین مانند کینوا یا آرد گیاهی و … هستند. همچنین اکثر تولیدکنندگان به دنبال تهیه و تولید محصولات بدون گلوتن نیز هستند تا افراد دچار حساسیت به گلوتن و همگان بتوانند اگر محصولات بدون گلوتن استفاده کنند.
گلوتن چیست و چرا باعث حساسیت میشود؟
بیماری حساسیت به گلوتن برخلاف بیماری حساسیت به سلیاک یک بیماری خود ایمنی نیست. این بیماری با شروع علائمی نظیر درد شکم، مشکلات گوارشی و سردرد همراه است. بررسی مواد غذایی حاوی گلوتن و تاثیری که روی سلامتی دارد؛ به بهبود کیفیت زندگی و سلامت بدنی افراد دچار حساسیت به گلوتن کمک زیادی میکند. هنگامی که این علائم را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید و به دنبال بهبودی و درمان آن باشید.
علائم حساسیت به گلوتن را بشناسید
بیماری حساسیت به گلوتن با تاثیر بر بخشهای مختلف بدن؛ طیف وسیعی از بیماریها و علائم را به همراه دارد. جالب است بدانید علائمی که این بیماری در بدن ایجاد میکند در افراد، به صورت متفاوت ایجاد میشود. در زیر یک جدولی تهیه شده که شما را با تمامی علائم این بیماری نظیر علائم گوارشی، علائم غیرگوارشی، علائم پوستی، دستگاه ایمنی و وزن بدن را نشان میدهد.
علائم گوارشی | علائم خارج از دستگاه گوارش | علائم پوستی | سیستم ایمنی | تغییر وزن |
نفخ و ورم شکم | خستگی مزمن | درماتیت هرپتیفورمیس (Dermatitis Herpetiformis) | بیماری تیروئید خودایمن (مانند تیروئیدیت هاشیموتو و گریوز) | کاهش وزن ناخواسته |
درد و ناراحتی شکم | سردرد یا میگرن | خشکی و پوستهپوسته شدن پوست | دیابت نوع 1 | سوءتغذیه و لاغری مفرط |
اسهال | درد مفاصل و عضلات | اگزما (Eczema) | پسوریازیس | افزایش وزن پس از حذف گلوتن |
یبوست | مه مغزی | آکنه و جوشهای پوستی | آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) | نوسانات وزن |
حالت تهوع | تغییرات خلق و خو | بثورات پوستی (Rashes) | بیماری التهابی روده (IBD) | |
التهاب و قرمزی پوست | مولتیپل اسکلروزیس (MS) | |||
کهیر | کمخونی پرنیشیوز (Pernicious Anemia) |
تشخیص حساسیت به گلوتن: از تستهای آزمایشگاهی
در ادامه به بررسی مواردی که موجب تشخیص بیماری حساسیت به گلوتن میشود، میپردازیم. روش تشخیص بیماری حساسیت به گلوتن؛ شامل مجموعه کاملی از آزمایشهای مختلف و بررسیهای بدنی و بالینی صورت میگیرد. روشهای تشخیص به صورت کامل آمده است:
ارزیابی اولیه و بررسی علائم
در مرحله اول، پزشک به بررسی و ارزیابی مشکلات گوارشی میپردازد. بررسی این موارد در مرحله اول حتی با سوال از بیمار هم مشخص خواهد شد. علائم دیگری نظیر سردرد هم با بررسی اجمالی بیمار مشخص خواهد شد.
آزمایش خون
انجام آزمایش سرولوژیکی برای مشخص شدن انتی بادیهای بیماری گلوتن یا سلیاک. دو آنتی بادی برای تشخیص بیماری حساسیت به گلوتن شامل؛ anti-tTGو anti-EMA است. این آنتیبادیها نشانی از واکنش وضعیت ایمنی بدن به حساسیت به گلوتن است.
بیوپسی روده کوچک
پزشک معالج برای تایید بیماری سلیاک؛ از طریق آندوسکوپی، از روده کوچک نمونهبرداری میکند. بدین ترتیب تمامی آسیبهای احتمالی که ممکن است بیماری حساسیت به گلوتن روی بدن داشته، مشخص شود.
تست ژنتیکی
آزمایشهای HLA-DQ2 و HLA-DQ8 برای شناسایی ژنهای مبتلا به بیماری سلیاک کاربرد دارد. البته در کنار این آزمایش باید علائم اولیه هم توسط پزکش تایید شود.
تفاوت بین حساسیت به گلوتن و بیماری سلیاک
اگر به هرکدام از این دو بیماری مبتلا هستید؛ بهتر است به تمامی توصیههای پزشک خود به دقت گوش دهید و با مصرف درست و کافی محصولات غذایی حاوی گلوتن؛ به زندگی عادی خود ادامه دهید. البته بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن تفاوتهایی دارند ولی قابل پیشگیری و کنترل هستند.
بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن هر دو با واکنش بدن به گلوتن مرتبط هستند، اما تفاوتهای مهمی میان این دو وجود دارد. در اینجا به تفاوتهای کلیدی میان سلیاک و حساسیت به گلوتن اشاره شده است:
نوع بیماری |
حساسیت به گلوتن | بیماری سلیاک |
ویژگی | بیماری خودایمنی نیست- عدم تحمل خوراکیهای حاوی گلوتن | خودایمنی- کاهش جذب مواد مغذی |
آسیب به روده | عدم آسیب به پرزهای روده | آسیب به پرزهای روده |
علائم بیماری | نفخ، دلپیچه، دردهای عضلانی | اسهال، یبوست، کاهش وزن |
آزمایش تشخیص | بررسی علائم بالینی توسط پزشک | بیوپسی روده، آزمایش خون، آزمایشی ژنتیک |
عوارض بلندمدت | هیچ آسیب جدی ندارد | مشکلات ناباروری، نارسنایی اندامهای بدن، خطر ابتلا به سرطان |
6 ماده غذایی حاوی گلوتن را بشناسید!
در ادامه لیست کاملی از موادغذایی حاوی گلوتن را آوردهایم. تمامی افرادی به بیماری حساسیت به گلوتن مبتلا هستند؛ باید به صورت جدی از خوردن غذاهای زیر خودداری کنند. حتی تهیه و مصرف این غذاها باید تحت نظر پزشک معالج شما صورت بگیرد. حتی میزان مصرف در وعدههای غذایی باید کاملا کنترلشده و تحت نظر پزشک باشد.
- نان و سایر محصولات
- نان با آرد گندم
- آرد سمولینا
- انواع کلوچه و مافین فرآوری شده با آرد گندم
- شیرینیها
- بیسکوئیتها
- شکلاتهای حاوی گلوتن
- ماکارونی و انواع پاستا
- ماکارونی و اننواع نودل تهیه شده با آرد گندم
- ورمیشل
- انواع ماکارونی با آرد گندم
- خوراکیهای صبحانه
- خوراکیهایی حاوی گندم، جو و چاودار
- غذاهای تهیه شده از آرد گندم
- انواع کراکر در طعمهای مختلف
- چیپس
- اسنک
- انواع سسهای آماده
- سوپهای آماده به صورت کنسرو
- سس سویا
- انواع ناگت مرغ
- سمبوسه
- بورک
- انواع پیتزا
- پاستا در طعمهای مختلف
- نوشیدنیهای حاوی گلوتن
- آبجو (حاوی جو)
- انواع مختلف ودکا
- محصولات گوشتی و فست فود
- سوسیسهای مختلف
- کالباس در طعمهای مختلف
- تمامی همبرگرها
بهترین جایگزین های مواد غذایی حاوی گلوتن
همانطور که در بالا به آن اشاره شد؛ افراد دچار این حساسیت نمیتوانند از نان گندم و جو استفاده کنند. پیشنهاد میشود که از آرد کینوا یا آرد گیاهی در تهیه انواع نان و کیک استفاده کنید. اما تهیه انواع کوکیهای خوشمزه و چیپس و پفک در خانه کمی مشکل است. کینوفیت با تهیه انواع پاف بر پایه کینوا به چای پفک و کروتان کینوا به چای چیپس و کوکی کینوا، مشکل افراد دچار حساسیت به گلوتن را حل کرده است. در صورت هوس چیسپ و پفک میتوانید با خیالی راحت پاف کینوا و کروتان کینوا را در انواع طعم های مختلف مصرف کنید.
سخن آخر
این روزها بیماری حساسیت به گلوتن به یکی از چالشیترین مسائل زندگی و روزمرده تبدیل شده است. شاید برخی این بیماری با سلیاک کاملا یکسان بدانند. اما باید بگوییم بیماری سلیاک خطرناکتر و به مراتب جدیتر است؛ در حالی که بیماری حساسیت به گلوتن، با رعایت موادغذایی قابل جلوگیری است. در این محتوا به بررسی علام این بیماری و نحوه درمان آن پرداختیم. بررسی و تحقیقات درباره این بیماری نشان میدهد؛ اگر بدون استرس در اصلاح موادغذایی خود بکوشید؛ هیچ مشکلی نخواهید داشت.
اگر این بیماری بهموقع تشخیص داده شود؛ با مراجعه به پزشک حاذق و حرفهای قابل کنترل است. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی و کیفیت محصولات فرآوری شده؛ خوراکیهای مختلفی با طعمهای متنوع و بدون گلوتن تهیه شده است.